Đạo Phật phải chăng là một tôn giáo?
Tiếp thu nền văn hóa của mỗi một quốc gia nơi mà nó đã đi qua, Đạo Phật đã phát triển rộng rãi trên khắp thế giới cùng với những lời răn dạy mang nhiều ý nghĩa. Mỗi lời răn dạy đều nhấn mạnh về sự tồn tại có giới hạn của con người cho dù mỗi lời dạy đó khác nhau về tự nhiên và thực tế. Hơn ba trăm triệu Phật tử trên toàn thế giới đã bị chinh phục và vì vậy Đạo Phật đã trở thành một tôn giáo của thế giới.
Tuy nhiên, giới trí thức phương Tây lại đang nghiên cứu kỹ lưỡng về tính chất xác thực của tôn giáo này. Để xem xét liệu Đạo Phật có thể là một tôn giáo hay không chúng ta cần hiểu rằng sẽ có nhiều vấn đề nảy sinh trong quá trình tìm kiểm định nghĩa của nó. Có những định nghĩa không đủ bao quát bởi lẽ nó đã bỏ qua những hệ thống tín ngưỡng mà mọi người thực sự tin tưởng hoặc có một số định nghĩa lại quá rộng vì nó bao gồm quá nhiều vấn đề.
Áp dụng những định nghĩa về Đạo Phật khác nhau, chúng ta có thể có những câu trả lời rất trái ngược nhau. Một số người cho rằng Đạo Phật đơn giản chỉ là triết lý hoặc những lời răn dạy, trong khi đó một số lại cho răng nó thật sự là một tôn giáo lý tưởng.
Để xác định liệu Đạo phật phải là một tôn giáo hay không, chúng ta phải chú ý rằng, Quan điểm và khái niệm tôn giáo của người Tây phương thực tế hơn những người Á Đông. Một câu hỏi được đưa ra rằng liệu người Tây phương có hiểu được đời sống tâm linh của người Á Đông không?
Những gì chúng ta biết được đó chỉ là tôn giáo và các hoạt động tín ngưỡng của hầu hết người dân châu Á là một phần thiết yếu của cuộc sống hằng ngày của họ; các ý kiến và khái niệm của chúng tôi thay đổi rất đáng kể mà có lẽ bất kì ai quan sát Phật giáo từ góc độ phương Tây có thể không bao giờ thực sự thấu hiểu được tôn giáo này.
Để đưa ra một định nghĩa về tôn giáo, những ví dụ thực tế này sẽ góp phần mô tả Đạo Phật như một phong tục và không loại trừ bất kì tôn giáo nào. Yếu tố cần thiết đóng góp vào sự hình thành tất cả các tôn giáo đó là yếu tố phổ biến. Đối với rất nhiều người, yếu tố phổ biến ấy chính là Thiên Chúa. Tuy nhiên, nếu chúng ta kết luận rằng Thiên Chúa là trung tâm của tất cả các tôn giáo thì phần lớn tài liệu được tìm thấy ở châu Á sẽ không thể sử dụng được vì không có Thiên Chúa ở đây, và đôi khi không có cả các vị thần. Từ quan điểm cho rằng những người sùng đạo luôn tin tưởng vào Chúa trời, thì Phật giáo cũng có người đứng đầu của riêng họ.
Những ai đến truyền thống Phật giáo đều có thể khẳng định rằng Đức Phật nắm giữ các phép thần thánh và Ngài được nâng lên một vị trí của một vị thần, nhưng chính Đức Phật đã từ chối điều này. Đối với Ngài, con người sinh ra để hoàn thiện bản thân và tìm thấy sự giải thoát hơn là lo lắng về các vấn đề cơ bản khác. Các Phật tử cho rằng kiến thức của Đấng tối cao hay thế giới bên kia không quan trọng trong việc tìm kiếm cõi niết bàn.
Nếu Đạo Phật không được xem như là một tôn giáo vậy nó là gì? Đạo Phật có thể là một cách sống, một triết lý sống, một môn tâm lý học, một cách nghĩ thông qua trách nhiệm của chúng ta đối với cuộc sống hiện tại.
Cũng như những tôn giáo khác, Đạo Phật chứa đựng một hệ thống đạo đức, nghi thức và hành vi, những giá trị đạo đức nhất định và nguồn gốc của sự tồn tại, nhưng bởi lẽ các Phật tử không thật sự tin tưởng vào Thượng Đế nên một số người cho rằng Đạo Phật không phải là một tôn giáo. Sự đa dạng các định nghĩa về tôn giáo chỉ ra rằng chúng ta không bao giờ có một sự mô tả rõ ràng, chắc chắn rằng tôn giáo đó là gì.
Trước đây Đạo Phật có nhiều tên gọi như lời dạy của Đức Phật hay lời phán truyền của Đức Thế Tôn, hoặc hướng Phật hay con đường giác ngộ. Mặc dù Đạo Phật luôn bị chất vấn nhưng các câu hỏi đó quả thực không cần thiết. Nếu chúng ta hỏi Đức Phật rằng liệu Đạo Phật thực sự là một tôn giáo hay không, Ngài sẽ trả lời điều đó không có gì quan trọng. Đối với các tín đồ Phật giáo, lòng tin của họ chính là một triết lý để giải thoát ra khỏi thế giới ác nghiệp và tái sinh.
Vậy nên Đạo Phật có phải là một tôn giáo hay không đều không có thể mang đến sự cứu rỗi linh hồn, chỉ có thực tế và sự hiểu biết tu tập mới giúp chúng ta hạnh phúc mãi mãi.